به گزارش خبرگزاری فارس فرسایش شدید خاک، افزایش قیمت تولید محصولات کشاورزی، هدر رفت 70 درصدی منابع آبی در بخش کشاورزی، حمایت نکردن جدی دولت از این بخش و اجاره ارزان‌قیمت زمین‌های زراعی برای کشاورزی در کشورهای هدف باعث شده تا کارشناسان یکی از راهکارهای تأمین امنیت غذایی را کشت فرا سرزمینی دانسته و بر سرمایه‌گذاری در آن تأکید کنند.

کشت فرا سرزمینی به خریدوفروش و یا اجاره طولانی‌مدت زمین‌های مرغوب کشاورزی یک کشور توسط دولت و یا سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان بخش خصوصی کشورهای دیگر گفته می‌شود. کشت فرا سرزمینی به بهره­‌برداری از منابع، عوامل، ظرفیت­ها و امکانات سایر کشورها برای تولید محصولات کشاورزی به‌منظور حفظ منابع پایه تولید و ارتقای امنیت غذایی گفته می‌شود.

رئیس‌جمهور اواخر اردیبهشت‌ماه سال 95 آیین‌نامه کشت فرا سرزمینی را که به تصویب هیئت‌وزیران رسیده بود، برای اجرا به وزارت جهاد کشاورزی، وزارت امور خارجه، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و صندوق توسعه ملی ابلاغ کرد.

رئیس جمهور چندی پیش در جمع مسئولین وزارت نیرو گفت: این مهم است که آب مصرفی کشاورزی چه میزان باشد و محاسبه کنیم که برای تولید میوه چه میزان آب و برق مصرف‌شده و تولید میوه به چه قیمتی تمام‌شده است. همچنین باید بررسی کنیم که کشت میوه، سبزی و صیفی‌جات در داخل کشور به‌صرفه‌تر است و یا باید به کشت فرا سرزمینی روی بیاوریم و در دیگر کشورها زمین اجاره کرده و محصولاتی که نیاز به آب زیاد دارند را در آن کشورها که منابع آبی بهتری دارند، تولید کنیم و این اثرات بسیار خوبی می‌تواند برای ما به دنبال داشته باشد.

معرفی برخی کشورهای هدف و محصولات منتخب برای کشت فرا سرزمینی

جهت اجرای این طرح 23 کشور از 4 قاره اروپا شرقی (اکراین، قزاقستان)، آفریقا (اوگاندا و غنا)، آمریکای جنوبی (ونزوئلا و برزیل)، آسیا (ویتنام و عراق) که دارای خاک حاصلخیز و بارندگی مناسب می‌باشند به‌عنوان کشورهای هدف کشت فرا سرزمینی معرفی شدند.

وزارت جهاد کشاورزی دانه‌های روغنی شامل سویا، کلزا، آفتابگردان و ذرت را در اولویت کشت فرا سرزمینی قرار داده است. شکر، برنج، گندم و جو نیز در رده‌های بعدی اولویت کشت فرا سرزمینی قرار دارد.

پیش‌شرط‌های مغفول دولت برای حرکت به سمت کشت فرا سرزمینی

نکته بسیار مهمی که در رابطه با کشت فراسرزمینی باید مدنظر مسئولان قرار گیرد این است که ضمن استفاده از همه ظرفیت‌های کشاورزی کشور در راستای تولید محصولات اساسی کشاورزی، تولید آن دسته از محصولات غیر استراتژیک که آب بر بوده و متناسب با اقلیم کشور نیستند، می‌تواند در دستور کار مسئولان کشور قرار گیرد. به‌عبارت‌دیگر، ورود به فضای کشت فرا سرزمینی نباید سبب کم‌توجهی به استفاده از ظرفیت‌های بالقوه فراوان کشاورزی کشور شود؛ در این صورت باعث تخریب و تبدیل هرچه بیشتر اراضی کشاورزی، خروج سرمایه‌های مفید، و خسارتی بزرگ به کشور بوده و باعث خدشه‌دار شدن امنیت غذایی جامعه در درازمدت خواهد شد. لذا برای نیل به سمت کشت فرا سرزمینی، لحاظ کردن شروط زیر ضروری خواهد شد:

1. منجر به وابستگی متقابل اقتصاد کشوری شود که در سرزمین آن کشت می کنیم و بناست از آن کشور واردات صورت پذیرد.

2. کشورهای هدف، شریک راهبردی ایران و ترجیحاً از کشورهای همسایه و نزدیک به ایران باشند.

3.محصولات آب بر و غیر راهبردی که موجب اشغال ظرفیت رشد محصولات راهبردی شده اند در اولویت کشت فراسرزمینی قرار گیرند و نه محصولات استراتژیک.

4.کشت فراسرزمینی مانع توجه به داخل و سرمایه گذاری دولت در زیرساختهای تولید داخلی و خودکفایی نشود.

4. تضامین محکمی از بهره‌بردار گرفته شود تا اولویت صادرات او به کشور ایران باشد، یا حداقل در شرایط اضطرار نیاز کشور را اجابت کند.

تبعات رعایت نشدن پیش‌شرط‌های کشت فرا سرزمینی

درصورتی‌که به بهانه کشت فرا سرزمینی، ظرفیت‌های بالقوه کشاورزی در کشور مغفول بمانند و همچنین شروط ذکر شده در رابطه با کشت فرا سرزمینی در نظر گرفته نشود، تبعات جبران‌ناپذیری را در پی خواهد داشت که عبارت‌اند از:

وابستگی به تولید محصولات اساسی کشاورزی در آن‌سوی مرزها و سرمایه‌گذاری اندک روی این محصولات در داخل کشور که درنهایت به وابستگی و عدم خودکفایی می‌انجامد.
از دست دادن کشاورزی و نبود جایگزینی شغل مناسب برای کشاورزان داخلی، بیکاری هزاران کشاورز و درنتیجه مهاجرت به شهرها و مشکلات متعاقب آن.
کشاورزی فرا سرزمینی باعث غفلت از برنامه‌ریزی بلندمدت برای تولید محصولات استراتژیک در داخل می‌شود.

در پایان باید افزود یکی از مهم‌ترین مسائلی که باید در برنامه‌ریزی برای کشت‌های فرا سرزمینی مدنظر قرار گیرد، هدف گذاری برای جایگزینی تدریجی تولید داخلی محصولات اساسی مورد هدف و  نیز ایجاد وابستگی متقابل است. درواقع همواره باید یکی از سه مؤلفه سرمایه‌گذاری، منابع و فناوری در اختیار کشور باشد تا در مواقع لزوم بتواند از آن به‌عنوان ابزار قدرت استفاده کند. درصورتی‌که این شروط و مؤلفه‌ها احصا نشود، درکشت فرا سرزمینی منافع ملی تأمین نخواهد شد و اصرار زیاد بر کشت فرا سرزمینی، پاتکی به جریان خودکفایی کشور محسوب می‌شود.

انتهای پیام/