از سالها قبل باور نادرستی درباره منبع تامین اكسیژن در بین مردم وجود دارد و آن اینكه اغلب فكر میكنند بخش اعظم اكسیژن كره زمین را درختان تامین میكنند.
این در حالی است كه مطالعات علمی نشان میدهد بیش از نیمی از اكسیژن كره زمین را فیتوپلانكتونها تولید میكنند. فیتوپلانكتونها گیاهان میكروسكوپی هستند كه در اقیانوسها زندگی میكنند. این گیاهان طی فرآیند فتوسنتز اكسیژن آزاد میكنند. در واقع اكسیژن به عنوان محصولی جانبی و پسمانده فرآیند فتوسنتز آزاد میشود. برخی برآوردها حاكی از این است كه مقدار اكسیژنی كه فیتوپلانكتونها برای زمین تهیه میكنند بیش از نیمی از اكسیژن تشكیلدهنده هواست. البته غیر از فیتوپلانكتونها جلبكهای دریایی هم بخش قابل توجهی از اكسیژن زمین را تولید میكنند.
با این حال درختها هم بیكار نیستند و نقش تعیینكنندهای در تولید اكسیژن دارند. جالب است بدانید قدرت جذب كربندیاكسید هر هكتار درخت بالغ در طول یك ماه برابر با حجم كربندیاكسید تولید شده خودروی شما وقتی 3500 كیلومتر با آن رانندگی میكنید. هر سال صد اصله درخت بالغ حدود 2/1 تن كربندیاكسید از هوا جذب میكنند. یك هكتار از درختان بالغ قادر به تامین اكسیژن مورد نیاز برای 18 نفر در طول یكسال است و هر سال صد اصله درخت بالغ 60 كیلوگرم آلاینده را از طبیعت میگیرند. از همه اینها كه بگذریم درختان زیستگاه حیوانات و پرندگان هستند و سایهسارشان التیامبخش چهره زمخت شهرها بوده، توسعه فضای پیادهروها در شهرها را موجب میشوند و زندگی در محیط شهری را خوشایند میكنند.
با تمام اینها نباید فراموش كرد كه «داشت درخت» اگر از كاشت آنها مهمتر نباشد، كماهمیتتر نیست. رسالت ما نباید تنها به روز درختكاری خلاصه شود؛ باغچهای را بیل بزنیم و نهالی غرس كنیم و در پایان سطل آبی نثار جان نهال كرده و این موجود پای بسته در دل خاك را به امان خود رها كنیم. در طبیعت حیوانات وقتی شرایط زیستیشان در منطقهای مختل شود مهاجرت میكنند و محل زندگی خود را تغییر میدهند، اما مقابله با تنش زیستی در گیاهان و درختان گاهی به بهای جان آنها تمام میشود.
آبرسانی بیش از حد، كوددادن بیش از نیاز برای تأمین مواد معدنی و همینطور تاباندن نور زیاد به درخت میتواند حیات آنها را با تهدید مواجه كند. متاسفانه این روزها در برخی شهرها دیده میشود كه درختان را نورپردازی كرده و در ساعات شب كه نیاز به تاریكی دارند، آرامش را از آنها دریغ میكنند.
شوربختانه اكنون درختان چند خیابان مشهور تهران با لامپهای الایدی كه هر چند ثانیه رنگ نورشان تغییر میكند نورپردازی شده و این وضعیت حیات این درختان را با تهدید جدی روبهرو كرده است. مطالعات پژوهشگران نشان میدهد تاباندن نور مصنوعی در ساعات شب باعث برهم خوردن چرخه فتوسنتز گیاه و تغییر فصل خزان و گلدهی آن میشود.
در نهایت پس از گذشت چند سال درخت رنجور و ضعیف شده و زیر بارش برف یا با وزش توفانی نهچندان سنگین، شاخهها و حتی تنه درختی كه باید توان مقاومت در برابر این عوامل طبیعی را داشته باشد آسان میشكند.
در روز درختكاری و از لحظهای كه درخت را با شور و شوق میكاریم، مسؤولیت این مخلوق ارزشمند را آگاهانه بپذیریم و با بیتدبیری در مراحل داشت درخت، حیات نهالی را كه خودمان كاشته بودیم به خطر نیندازیم.