خبرگزاری فارس ـ گروه آموزش و پرورش:گام‌هایش را آرام اما مصمم برمی‌دارد؛ به دیوار منتهی به راهروی آموزشگاه تکیه می‌زند تا نفس‌هایش که به شماره افتاده‌اند، ریتم منظم به خود بگیرند.
چند دقیقه‌ای همانطور آرام ایستاده است؛ رنگ به چهره ندارد و هنوز نفس نفس می‌زند اما تلاش می‌کند تعادل خود را به دست آورد تا مسیری که در پیش دارد را به پایان رساند؛ نزدیکی درِ کلاس، همکلاسی‌ها متوجه حضورش می‌شوند و به سراغش می‌آیند و او با همراهی دوستانش وارد کلاس می‌شود.
امیرعلی 32 سال دارد و سال‌ها با بیماری دست و پنجه نرم کرده است و همین موضوع باعث شد که او نتواند درس بخواند؛ خودش میگوید: «از بچه‌های مدرسه خجالت می‌کشیدم».
بیماری امیرعلی یکبار بهبود پیدا کرد و دوباره بازگشت اما او با اراده‌ای که داشت این دوران را سپری کرد و اکنون روز به روز سلامتی‌اش را بیشتر به دست می‌آورد؛ امیرعلی به همراهی یکی از دوستانش مغازه لباسفروشی دارد و کار و بارش خوب است.
او در جدال با بیماری سربلند بیرون آمده است اما خودش میگوید: «گمشده‌ای داشتم که فکر می‌کردم هیچگاه به آن نرسم؛ راستش احساس می‌کردم در خلأ هستم و از اینکه نتوانسته بودم درس بخوانم و از اینکه در پایه دوم راهنمایی، درسم را رها کرده بودم، خیلی خودخوری می‌کردم».
«گاهی وقت‌ها که برخی دوستانم را می‌دیدم یا جویای احوالشان می‌شدم و می‌شنیدم درسشان را ادامه دادند، با خودم فکر می‌کردم شاگرد بدی نبودم و چرا سرنوشتم اینگونه رقم خورد که از درس و مشق عقب بمانم».
لبخند تلخی بر لبانش می‌نشیند و ادامه می‌دهد: «دوست داشتم درس بخوانم اما نمی‌شد نمی‌توانستم سر کلاس بروم و آنقدر هم درس‌ها راحت نبود که بتوانم در خانه درس بخوانم و زمان امتحانات به سر جلسه بروم و شاید هم کسی تلاش نکرد که من را به کلاس درس بکشاند».
* روایتی از یک مدل آموزش
امیرعلی چند سالی می‌شود که دوباره درس می‌خواند و روایت تحصیل او، ماجرای ورود به دنیای جدید آموزش است؛ دنیایی که دیگر کلاس درس را میز و نیمکت، تخته سیاه و یک معلم راوی نمی‌داند؛ بلکه در این دنیای جدید، امیرعلی هر وقت که اراده کند، به کلاس درس وارد می‌شود، هر چند بار که بخواهد درس‌ها را می‌شنود و هر چقدر بخواهد تمرین می‌کند.
امیرعلی گاهی هم به کلاس‌های حضوری برای رفع اشکال می‌رود تا یاد روزهای مدرسه برایش تداعی شود؛ خودش میگوید: «روزی که فهمیدم می‌توانم در خانه درس بخوانم و از تلفن همراه و تبلت به عنوان ابزاری برای تحصیل استفاده کنم، در پوست خودم نمی‌گنجیدم».
وی اضافه می‌کند: «یکی از دوستانم مرا با مؤسسه آموزش از راه دور آشنا کرد و تازه متوجه شدم که روشی هست که می‌توانم با توجه به شرایطم درس بخوانم و مرا در بند کلاس و مدرسه قرار نمی‌دهد».
* چه شد که آموزش از راه دور ایجاد شد؟
در نظام آموزش و پرورش ایران، مهم‌ترین روش برای تحصیل به شکل حضوری در سر کلاس درس است؛ روشی که مدرسه محور است یعنی دانش‌آموزان با حضور در کلاس درس و آموزش توسط معلمان، کسب دانش می‌کنند.
آموزش و پرورش در کنار آموزش رسمی از طریق مدرسه، امکان تحصیل را برای کسانی که بنا به شرایطی نتوانستند در سن آموزش تحصیل کنند، فراهم می‌کند که می‌توان به مدارس بزرگسالان و نهضت سوادآموزی اشاره کرد.
اما یک روش دیگری نیز در آموزش و پرورش برای تحصیل وجود دارد؛ روشی که متأسفانه هنوز بعد از ۱۴ سال، ناشناخته باقی مانده است و آن آموزش از راه دور است.
مؤسسه آموزش از راه دور بر اساس مصوبه شماره 387 مورخ نهم شهریور ماه 1375 (و اصلاحیه جلسه شماره 537 مورخ پانزدهم اردیبهشت 1383و جلسه 571 مورخ هشتم دی ماه 1384) شورای عالی انقلاب فرهنگی تأسیس شد و به استناد هفتصدمین جلسه مورخ بیستم اسفند ماه 1382شورای عالی آموزش و پرورش، مجوز تأسیس و راه‌اندازی مراکز مجری آموزش از راه دور در داخل و خارج از کشور صادر شد و مراکز آموزش از راه دور در سال 1383 فعالیت خود را آغاز کردند.
در یکصد و چهل و پنجمین جلسه شورای عالی اداری مورخ 27 دی ماه 1389 مؤسسه آموزش از راه دور که قبلاً به عنوان مؤسسه وابسته به آموزش و پرورش فعالیت می‌کرد به وزارت آموزش و پرورش انتقال یافته و در ساختار سازمان مدارس غیردولتی و مشارکت‌های مردمی ادغام شد.
* پای صحبت اولین مدیر آموزش از راه دور
سید حسن الحسینی اولین مدیر آموزش از راه دور در گفت‌وگو با خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس درباره شکل‌گیری آموزش از راه دور اظهار می‌کند: «در آن زمان ما وارد هزاره سوم شده بودیم و هزاره سوم از طرف یونسکو، هزاره آموزش از راه دور نامگذاری شده بود و آن هم به دلیل ضرورت‌هایی بود که در سطح جهانی احساس می‌شد».
وی ادامه می‌دهد: «در سطح کشور هم با پدیده بازماندگی از تحصیل روبه‌رو بودیم و آن زمان آمار ۱۳ میلیون و ۱۰۰ هزار بازمانده از تحصیل را استخراج کردیم که متأسفانه اکنون به ۱۷ میلیون نفر رسیده است».
الحسینی اضافه می‌کند: «ما در آن زمان در پی ایجاد تنوع بخشی به روش‌های آموزشی کشور بودیم چراکه روش‌های سنتی و کهنه نامؤثر شده بود و به شدت کیفیت تحصیل را پایین آورده بود».
وی می‌افزاید: «در آن زمان معاون حقوقی و امور مجلس وزیر وقت آموزش و پرورش بودم و با تمام مشکلاتی که داشت، آموزش از راه دور راه‌اندازی شد و قبل از راه‌اندازی، به مطالعه درباره سیستم آموزش از راه دور در چندین کشور پرداختم و عالمانه وارد این حوزه شدم».
اولین مدیر آموزش از راه دور با بیان اینکه بازمانده از تحصیل در این آموزش به دانش‌آموزانی که تحصیل را بعد از دوره ابتدایی رها کردند، اطلاق می‌شود، میگوید: «بنده با عنوان بازمانده از تحصیل مشکل دارم چرا که معتقدم یعنی مارک زدن است به عبارت دیگر ما اول فرد را متهم می‌کنیم که بازمانده است و بعد می‌گوییم اینجا تحصیل کن؛ در حالی که ممکن است فرد به دلایل متعدد نتواند در آموزش حضوری شرکت کند و به جای آن در آموزش از راه دور حضور می‌یابد».
وی ادامه می‌دهد: «پایه آموزش از راه دور، آموزش مادام‌العمر است و آموزش از راه دور مفتخر است که دانش‌آموز را خودآموز می‌کند تا با قدرت خودآموزی، قدرت یادگیری را فراهم کند».
الحسینی در پاسخ به احساسش درباره آموزش از راه دور اظهار می‌دارد: «وقتی خبرهای خوبی را درباره آموزش از راه دور می‌شنوم، از دل خوشحال می‌شوم و وقتی نقص‌ها و ضعف‌ها را می‌شنوم، غصه می‌خورم».
* انعطاف آموزشی در کشور
به سراغ گودرز شاهمرادی مدیرآموزش فعلی از راه دور وزارت آموزش و پرورش می‌رویم و از وی درباره این آموزش‌ها می‌پرسیم؛ شاهمرادی میگوید: «یک سری اصول در آموزش و پرورش حاکم است که این اصول سازی و جاری در تمام حوزه‌هاست؛ اصل در آموزش و پرورش ایجاد یک ظرفیت برای تحصیل دانش‌آموزان تا پایان دوره متوسطه است و آموزش و پرورش موظف است روش‌ها و مدل‌های مختلف حضور دانش‌آموز را فراهم کند و ترجیج آموزش و پرورش هم آموزش حضوری است و اگر لازم باشد به آموزش از راه دور متوسل می‌شود».
وی با بیان اینکه انعطاف در زمان و مکان بزرگترین ویژگی آموزش از راه دور است، ادامه می‌دهد: «ویژگی ممتاز آموزش از راه دور این است که فرد بدون توجه به زمان و مکان، آموزش خود را مدیریت می‌کند و ثقل کار با فراگیر و دانش‌آموز است؛ در حالی که در آموزش حضوری، معلم پررنگ‌تر است یعنی در بحث یادگیری بیشترین حرکت با دانش‌آموز است».
شاهمرادی اضافه می‌کند: «در آموزش از راه دور وقتی که دانش‌آموز دوره ابتدایی را تمام می‌کند طبیعتاً باید دوره متوسطه اول و دوم را طی کند و بستگی به توان دانش‌آموز و مسیری که انتخاب می‌کند، دارد».
وی درباره مدت زمان تحصیل در آموزش از راه دور، می‌افزاید: «دانش‌آموزان در آموزش از راه دور همان دروس دانش‌آموزان را در دوره حضوری طی می‌کنند اما تفاوت در این است که به جای نظام آموزشی سالی ـ واحدی، نیم‌سالی ـ واحدی است یعنی فرد می‌تواند در هر سال واحدهای درسی را در دو نیم‌سال و یک بخش تابستانی است».
مدیر آموزش از راه دور آموزش و پرورش میگوید: «در این روش، افراد می‌توانند متناسب با شرایط و توان خود واحدهای درسی را در هر نیم‌سال تا سقف ۲۰ واحد و در تابستان ۸ واحد بردارند و بر این اساس فرد می‌تواند دوره آموزشی را زودتر از زمان حضور تمام کند یا می‌تواند واحد کمتری بگیرد و دوره آموزشی بیشتر طول بکشد».
وی ادامه می‌دهد: «در دوره متوسطه دوم، در کنار شاخه نظری، کاردانش هم در آموزش از راه دور وجود دارد که افراد می‌توانند رشته‌های این شاخه را نیز انتخاب کنند؛ در کاردانش هم واحدهای نظری و هم واحدهای مهارتی وجود دارد و افراد می‌توانند واحدهای مهارتی را در سیستم آموزش‌های فنی و حرفه‌ای بگذرانند و گواهی مهارتی هم دریافت کنند و همزمان با آن واحدهای نظری را در آموزش از راه دور طی کنند و در نتیجه می‌توانند دوره متوسطه دوم را حتی در یک سال و نیم به پایان برسانند».
وی میگوید: «در حال حاضر حدود ۱۷۰ هزار دانش‌آموز در بیش از ۱۶۰۰ مدرسه آموزش از راه دور در سراسر کشور تحصیل می‌کنند؛ همچنین از بدو تأسیس تا کنون بیش ۳میلیون دانش‌آموز از این مدارس بهره‌مند شدند و بیش از ۵۰۰ هزار نفر نیز فارغ‌التحصیل داشته است».
* روایت یک ماجرای واقعی تلخ و تجربه‌ای ارزشمند
شب 21 آبان ماه ۱۳۹۶، اتفاق تلخی در کشور به وقوع پیوست و زلزله‌ای به بزرگی 7.3 دهم ریشتر مناطق غربی کشور را لرزاند و در نتیجه آن شهرهایی چون سر پل ذهاب، ثلاث باباجانی، قصرشیرین و گیلانغرب و اسلام آباد غرب خسارات بیشتری برجای گذاشت.
در این حادثه 78 فضای آموزشی با 415 کلاس درس تخریب شدند؛ در سرپل زهاب 29 مدرسه شامل 16 مدرسه روستایی و 13 مدرسه شهری با 158 کلاس، در ثلاث باباجانی 39 مدرسه شامل 17 مدرسه شهری و 22 مدرسه روستایی با 186 کلاس، در قصر شیرین 3 مدرسه با 18 کلاس، در دالاهو و گهواره 5 مدرسه با 29 کلاس و در گیلانغرب 2 مدرسه با 24 کلاس تخریب شدند.
در این زلزله از 757 مدرسه با 2854 کلاس درس در این 5 شهرستان، 78 مدرسه با 415 کلاس تخریب شد که غیرقابل استفاده بود و این میزان 11 درصد مدارس این مناطق بود.
تعداد دانش‌آموزان شهرستان‌های سرپل ذهاب، دالاهو، قصر شیرین، ثلاث باباجانی و گیلانغرب در دوره ابتدایی 9216 نفر، در متوسطه اول 3277 نفر، در متوسطه دوم 2186 نفر و در مجموع 14 هزار و 679 نفر است.
پس از این واقعه تلخ و تخریب تعدادی از مدارس، آموزش و پرورش برای اینکه دانش‌آموزان از تحصیل عقب نمانند و همچنین امید به زندگی را به شهر بازگرداند، کلاس‌های درس را دایر کرد و در این مسیر، برخی مدارس سه شیفته شد.
اما یک اتفاق خوب نیز در این مسیر روی داد و آن هم ورود آموزش الکترونیکی به مناطق زلزله‌زده بود؛ مسؤولان سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و مشارکت‌های مردمی و به ویژه بخش آموزش از راه دور، تصمیم گرفت از تهدید تخریب مدارس به فرصت استفاده از آموزش الکترونیک استفاده کنند و این شد که طرح آموزش الکترونیکی در این استان کلید خورد.
این طرح در ابتدا به صورت پایلوت، دانش‌آموزان 4 مدرسه در سرپل ذهاب تحت پوشش قرار گرفتند و دانش‌آموزان با استفاده از تلفن‌های همراه والدین یا خودشان، به اجرای طرح پیوستند؛ هرچند که در این مسیر مشکلات زیادی از نبود اینترنت گرفته تا مشکلات نبود تلفن همراه مناسب برای این کار وجود داشت اما قدمی بود که برداشتن آن همت زیادی را می‌طلبید.
به نظر می‌آید آموزش از راه دور در مسیر پرفراز و نشیبی همچنان قرار دارد و اکنون بعد از ۱۴ سال تازه توانسته است قدم‌های محکم روزهای اول کار را دوباره بردارد اما آنچه مسلم است روش منعطف آموزشی برای کسانی که به هر دلیلی نمی‌توانند از آموزش حضوری برخودار شوند، بسیار کارساز است.
تعطیلات متعدد مدارس در روزهای آلودگی هوا و بارش برف نیز وجود آموزش از راه دور را بیش از پیش ضروری نشان می‌دهد اما به نظر می‌رسد آموزش و پرورش باید قدری نسبت به آموزش از راه دور نگرش جدی‌تری به خرج دهد و در سیستم آموزشی امکان حضور و بروز آن را در کنار آموزش حضوری فراهم کند.
انتهای پیام/