دشت اسب‌های وحشی منطقه فارسیان بعد از کشور مغولستان دومین مکانی است که از نظر وسعت مراتع در دل خود اسب‌های وحشی را جای داده است، فارسیان روستایی است که شاید با پای خودتان به آنجا بیایید.
«فارسیان» روستایی محصور شده در دل کوه با خانه‌های پلکانی، پنجره‌هایی به رنگ آبی تیره و گلدان‌های شمعدانی که معصومانه پشت پنجره بر لب طاقچه انتظار جا خوش کرده‌اند و عطر صفا و صمیمیت کوچه‌پس‌کوچه‌های پرشیب آن را دو برابر می‌کنند.
روستای فارسیان در شهرستان آزادشهر قرار دارد، این روستا در کوهستانی پوشیده از جنگل که با درختان سرسبز بلوط و افرا چهره منطقه را دیدنی کرده، قرار دارد؛ روستای فارسیان تحت تأثیر اقلیم کوهستانی، زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل دارد.
به روستای فارسیان که برسید در ورودی روستا سر‌دری درست کرده‌اند که تابلوی «روستای تاریخی فارسیان» بر روی آن خودنمایی می‌کند.
قدمت روستا به حدود 1000 سال قبل باز می‌گردد؛ وجه تسمیه آن با مهاجرت عشایر کوچنده فارس به این منطقه مرتبط است. در آن زمان اهالی به دلیل مساعد بودن عوامل طبیعی اقدام به یکجا نشینی نموده و هسته اولیه روستا را پیرامون چند دهنه چشمه بنا نهادند.
اکثر مردم این روستا با غریبه‌ها بیگانگی نمی‌کنند بلکه با دیدن مسافران در خانه‌هایشان را باز می‌گذارند تا بلکه رهگذری برای عکس گرفتن از باغچه و نمای چشم‌نواز خانه‌هایشان مهمان چنددقیقه‌ای آن‌ها شود.
چنانچه قصد دارید برای گشت و گذار در طبیعت و بافت تاریخی لبریز از حرف‌های ناگفته روستا را نظاره کنید، می‌توانید با پرداخت هزینه‌ای از لیدر محلی بهره مند شوید.
اگر می‌خواهید از تمام جاذبه‌های تاریخی و طبیعی روستای فارسیان دیدن کنید به دو روز و نیم زمان احتیاج دارید. ناگفته نماند اقامت در روستای فارسیان بین 100 الی 150 هزار تومان برای یک خانواده چهار نفره هزینه دارد.
اگر بخواهم برایتان از فضای بافت تاریخی روستا بگوییم نخستین چیزی که می‌توانم به آن اشاره کنم «سابات» ها هستند، سابات به کوچه‌های مسقفی گفته می‌شود که قسمت بالایی آن در مالکیت شخصی و فضای زیر سقف در مالکیت عمومی قرار دارد. در فارسیان در حال حاضر 63 سابات سالم دیده می‌شود.
وجود «تنور» ها یکی از چیزهایی است که در فارسیان زیاد به چشم می‌خورد، در واقع در هر کوچه یک تنور وجود دارد که اهالی این کوچه در حفظ و نگه داری و استفاده از آن تنور با یکدیگر شریک هستند.
خانه‌های خشتی از دیگر دیدنی‌های این روستاست، قالب‌های خشتی به کار رفته در این خانه منحصر به فرد بوده و در مکان‌های دیگر استفاده‌ای نشده است، ارتفاع هر یک از این خشت‌ها 10 سانتی متر و طول و عرض آن هم 20 سانتی متر بوده یعنی دو برابر خشت‌هایی که در بافت تاریخی گرگان از آن بهره برده شده است.
یکی از نکاتی که در رابطه با خانه‌های این روستا چشم نواز است رنگ به کار رفته زردو سفید در این خانه هاست، در واقع آن چیزی که ما فکر می‌کنیم رنگ آمیزی به این سبک است رنگ نیست بلکه نوعی گِل با نام «شولی» و یا در گویش محلی «سوآما» است که در اعیاد مختلف و مناسبت‌ها زنان روستا به کف و دیواره‌های خانه‌های خود می مالند.
اهای روستا برای انجام کارهایشان هیچ گاه به بیرون از روستا متوسل نمی‌شوند و به هر چه احتیاج دارند از داخل روستا و ظرفیت‌های خود روستا بهره می‌برند.
بین 450 تا 500 خانه خشتی در این روستا وجود دارد که اکثراً دو طبقه بوده و خانه سه طبقه‌ای در این روستا به چشم نمی‌خورد؛ معمولاً در این خانه‌های دو طبقه، طبقه نخست در حکم انباری- دامی و یا مغازه استفاده می شده و طبقه دوم به اسکان اهالی خانه اختصاص دارد.
در این روستا مکان‌هایی هم وجود دارد که به «دخترنشین» معروف است در واقع درگذشته‌ها که آب لوله کشی در این روستا وجود نداشت دختران برای آب آوردن به چشمه می‌رفتند و به دلیل بُعد مسافت طولانی به این مکان‌ها که می‌رسیدند نشسته و خستگی در می‌کردند، البته در روستا فضاهایی هم تحت عنوان پیرنشین وجود دارد که محل تجمع افراد مسن در روستاست.
هرگاه از دیدن بافت تاریخی روستا سیر شدید می‌توانید به طبیعت اطراف فارسیان هم سرکی بکشید جایی که می‌توان شالیزارهای طبقانی را از یک سو به نظاره نشست و محو زیباییش شد و از سوی دیگر بافت تاریخی روستا و نمای کوهستانی که این روستا را محصور کرده قابل رؤیت است.
نام این مکان، تپه «قنبرآباد» در نزدیکی روستای فارسیان است که برای گردشگران یک تپه جادویی است، بر فراز این تپه از سمت جنوب شالیزارهای طبقاتی، از سمت شرق بافت تاریخی روستا و از شمال کوهستان قابل رؤیت است.
رودخانه‌ای بسیار زیبا هم از وسط روستا می‌گذرد که از 25 چشمه همیشه جوشان تغذیه می‌شود، مجوعه آبشار پنج پله‌ای «کبوتر خانه» از دیگر جاذبه‌های فارسیان است. رشته کوهی در امتداد رشته کوه البرز وجود دارد به نام «علی کمری» که فضای کوهستانی آن مناسب برای صخره نوردی است.
دشت اسب‌های وحشی منطقه فارسیان بعد از کشور مغولستان دومین مکانی است که از نظر وسعت مراتع در دل خود اسب‌های وحشی را جای داده است، مسیر کوهپیمایی رسیدن به این دشت حدود هفت کیلومتر بوده و با آفرود 45 دقیقه زمان می‌برد.
اگر برای عزیزانتان قصد خرید سوغات دارید نان محلی، صنایع دستی مانند شال و چادر شب، نوعی حوله از جنس ابریشم مصنوعی، انواع خشکبار و ترشیجات چیزهایی است که می‌توانید تهیه کنید. البته فارسیان برنج خوب و با کیفیتی دارد که با آب چشمه کشت می‌شود، ولی چون دیر کاشت می‌شود دیرهم برداشت می‌شود.