بعد از آن وعده دادند با ایجاد تسهیلاتی و تعیین سازوکارهایی ایران را از منافع اقتصادی برجام متنفع خواهند کرد، بر همین اساس قول دادند در همین زمینه از بسته حمایتی رونمایی خواهند کرد؛ همان بسته‌ای که رییس‌جمهوری، آقای روحانی آن را ناامیدکننده خواند.
بیشتر بخوانید:
حاجی‌بابایی: دولت جنازه برجام را دفن کند
بعد از آن صحبت از سازوکار مالی spv شد. بر همین اساس قرار شد ۱۳ آبان ۹۷ یعنی زمان موعد تحریم‌های نفتی و بانکی آمریکا علیه مردم ایران، این کانال مالی به‌طور نمادین آغاز به کار کند؛ اما باز هم خبری از این وعده اروپایی‌ها نشد.
آقای محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان پس از آنکه چند روز هم از ۱۳ آبان گذشت و خبری از تحقق وعده اروپایی‌ها در راه‌اندازی «اس‌پی‌وی» نشد، طی مصاحبه‌ای گفت: اروپایی‌ها فرصت جدی داشتند در ایران و این فرصت را به خاطر بی‌عملی و انفعال در برابر آمریکا یا ناهماهنگی داخلی یا فرصت‌طلبی از دست دادند. اروپا آمادگی هزینه کردن را ندارد. کسی که در قضیه SPV ضرر کرده، اروپاست.
پس از این مصاحبه ظریف، «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا وعده داد تا پایان سال ۲۰۱۸ یعنی در اوایل دی ۹۷، کانال مالی تبادل اقتصادی میان ایران و اروپا برای دور زدن تحریم‌های آمریکا موسوم به «اس‌پی‌وی» عملیاتی می‌شود. البته سال ۲۰۱۸ هم به پایان رسید و خبری از «اس‌پی‌وی» که قرار است ناجی برجام باشد، نشد.
بالاخره با تعلل فراوان بعد از ۲۶۷ روز از خروج آمریکا از برجام شبکه خبری ان‌دی‌آر آلمان ۱۱ بهمن‌ماه از تشکیل رسمی کانال تبادل مالی با ایران خبر داد که این شبکه خبری آلمانی از عنوان INSTEX برای کانال تبادل مالی با ایران نام برد.
INSTEX درواقع مخفف Instrument in Support of Trade Exchanges است که به معنای «ابزار پشتیبان مبادلات تجاری» است.
طبق توافقات E3 پاریس میزبان این کانال مالی است و یک بانکدار برجسته آلمانی نیز مسوولیت این کانال مالی را بر عهده می‌گیرد. انگلیس نیز در این بین رییس هیأت نظارت خواهد بود و از این سه کشور یک دیپلمات از وزارت امور خارجه در این کانال مالی حضور خواهد داشت. همچنین این گروه در آلمان نیز شعبه خواهد داشت. مدیر این سازوکار یکی از کارشناسان بانکی از فرانکفورت آلمان است. این کانال مالی میان اتحادیه اروپا و ایران، در مرحله نخست اقلام غذایی و دارویی و ابزار پزشکی را در بر می‌گیرد و می‌تواند دامنه فعالیت آن گسترش یابد.
اقدامی که در داخل ایران آن را قدمی صوری و نمایشی از سوی اروپا ارزیابی کردند. همچنانکه نمایندگان مجلس شورای اسلامی این اقدام طرف اروپایی را ژست استقلال‌نمایی اتحادیه اروپا در مقابل آمریکا دانستند و تأکید داشتند که این اقدام راهکاری جدی برای تضمین تعهدات اروپا درخصوص برجام به حساب نمی‌آید، چراکه محتوای این توافق مالی با آنچه پیش‌تر گفته شده بود تفاوت فاحش دارد.
از سوی دیگر حمایت اقتصادی از ایران ذیل برجام یکی از تعهدات و شروط ماندن ایران در برجام بعد از خروج آمریکا بود و اروپا باید این هزینه را در مقابل هزینه‌هایی که ایران در برجام پرداخته بود جبران می‌کرد. اما سه کشور اروپایی همزمان با رونمایی از اینستکس شروطی را برای ایران مطرح کردند که هیچ نسبتی با برجام نداشت.
برهمین اساس آقای احمد امیرآبادی، عضو هیأت رییسه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با صداوسیما با بیان اینکه به هیچ عنوان شروط اروپا در اینستکس را نخواهیم پذیرفت گفت: آن‌ها نمی‌توانند کانال مالی را به FATF ربط بدهند؛ چرا که برجام هیچ ارتباطی با FATF ندارد و اروپایی‌ها باید به کارشکنی‌ها در اجرای تعهدات خود پایان دهند .
وی با بیان اینکه اروپایی‌ها در جهان به دروغ پز استقلال سیاسی در برابر آمریکا می‌دهند گفت: واقعیت این است که آن‌ها به‌شدت به آمریکا وابسته هستند و حق ندارند موضوعات برجامی را به مسائل دفاعی و موشکی ما مرتبط کنند، زیرا مسائل موشکی هیچ‌گاه در برجام مطرح نبوده و در آینده هم در هیچ مذاکراتی مطرح نخواهد بود.
آقای محمدعلی وکیلی، دیگر عضو هیأت‌رییسه مجلس نیز در این زمینه گفت: «توافق اخیر ممکن است در ظاهر نشان‌دهنده اقدام اتحادیه اروپا برای ایجاد تعهدی در قبال ایران باشد؛ اما شروط ضمیمه این کانال مالی حاکی از آن است که اراده جدی در این راستا وجود ندارد و این کانال نیز تأمین‌کننده خواست ایران نیست.»
هرچند که بعد از واکنش ایران به بیانیه و شروط کشورهای اروپایی مطرح شد که این شرط‌ها اجباری نیست و تنها توصیه است، اما هنوز که در آستانه یک‌سالگی خروج آمریکا از برجام هستیم این کانال راه‌اندازی نشده است. حال علاوه‌بر اینکه اروپا در اجرای تعهدات خود تعلل می‌ورزد همراستا با سیاست‌های ترامپ علیه ایران نیز موضع‌گیری کرده و سعی می‌کند با فرافکنی و با پیش کشیدن مسائل انحرافی و موضوعاتی که ربطی به برجام ندارد در راه ایران سنگ‌اندازی کند. حال آلمان، انگلیس و فرانسه در تازه‌ترین اقدام خود در نامه‌ای به سازمان ملل متحد، فشار بیشتر به برنامه موشکی ایران را خواستار شده‌اند. این در حالی است که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که توافق هسته‌ای ایران را تأیید کرده، محدودیت الزام‌آوری برای برنامه موشکی ایران در نظر گرفته نشده است.
اقدامی که واکنش محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران را هم برانگیخت و وی با انتقاد از رفتار اروپایی‌ها در توییت خود نوشت: «با گذشت یک سال از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، اروپایی‌ها نه‌تنها نتوانسته‌اند به وعده راه‌اندازی کانال مالی عمل کنند، بلکه تلاش می‌کنند رضایت «دونالد ترامپ»، رییس‌جمهوری آمریکا را جلب کنند.» «بعد از گذشت یک سال از کناره‌گیری غیرقانونی ایالات متحده از برجام، اروپا نمی‌تواند اراده‌ای سیاسی برای مقابله با تروریسم اقتصادی ایالات متحده گردهم آورد.
حتی نه از طریق ایجاد یک کانال بانکی برای کمک‌های بشردوستانه.» وی افزود: «به جای این کار، سه کشور اروپایی مشغول جلب رضایت دونالد ترامپ از طریق فشار به سازمان ملل متحد در ارتباط با توانمندی‌های دفاعی ما هستند.»
ظریف پیش از این گفته بود در صورتی که مکانیسم ویژه ایجاد شده از سوی اروپایی‌ها کارایی نداشته باشد، ایران احتمالاً از این توافقنامه خارج می‌شود.
حال این سؤال در در اذهان مطرح می‌شود که ایران تا چه زمانی می‌خواهد به‌صورت یکطرفه در برجام بماند و در چه صورتی از برجام خارج خواهد شد؟ به نظر می‌رسد ماندن در برجام تحت هر شرایطی سیاست دولت است و طرف‌های برجامی نیز به آن پی برده‌اند؛ بنابراین نه‌تنها خود را ملزم به انجام تعهدات خود نمی‌دانند بلکه اقداماتی را مغایر با روح و متن برجام نیز انجام می‌دهند.
«به‌طور کلّی من این را به شما عرض بکنم؛ این نتیجه مطالعات فراوان و مشاهده تجربیّات خودمان و تجربیّات دیگران است: من عرض می‌کنم سیاست و قدرت در غرب، در دولت‌های غربی اعمّ از آمریکا و اروپا، هم ظالم است، هم زورگو است، هم بی‌منطق است، هم زیاده‌خواه است. این‌ها هیچ منطقی سرشان نمی‌شود؛ با منطق واقعاً [بیگانه‌اند]. در باطن، سیاستمداران غربی آدم‌هایی هستند به معنای واقعیِ کلمه وحشی. تعجّب نکنید؛ بله، کت و شلوار می‌پوشند، کراوات می‌بندند، ادکلن می‌زنند، کیف سامسونت دست‌شان می‌گیرند، امّا وحشی‌اند؛ عملاً کارهای وحشی‌ها [را می‌کنند.»
(رهبرانقلاب ۱/۱/۹۸)
منبع: صبح نو