کلیسای جامع نتردام (نوتردام) یکی از عالی‌ترین نمونه‌های معماری گوتیک فرانسه بوده و در کنار برج ایفل، یکی از مشهورترین آثار تاریخی و نقاط برجسته شهر پاریس محسوب می‌شد.
این کلیسا که در «ایل دو لا سیته» (Île de la Cité) -جزیره‌ای واقع در رودخانه سن- قرار دارد، به دستور موریس دو سولی (Maurice de Sully) و کمی بعد از انتصابش به مقام اسقف پاریس در سال ۱۱۶۰ ساخته شد. هر چند قسمت اعظم بنا قبل از مرگ وی در سال ۱۱۹۶ تکمیل گشت، اما کل روند ساخت آن دو قرن به طول انجامید.
کلیسای جامع نتردام به خاطر طبیعت‌گرایی مجسمه‌های گوتیکی و همچنین آثار عالی ویترای (شیشه‌های رنگی)، نمایانگر رشد و توسعه‌ای می‌باشد که طی دوران قبلی معماری رومانسک و مجسمه‌سازی رومانسک شکل گرفت. در دوران انقلاب فرانسه (دهه ۱۷۹۰) خسارت‌های قابل توجه‌ای به کلیسا وارد شد که بعد‌ها در اواسط دهه ۱۸۴۰ با نظارت متخصص بازسازی، اوژن ویوله لودوک نوسازی گسترده‌ای روی آن صورت گرفت. در سال ۱۹۹۱ این بنا به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شد.
تاریخچه کلیسای جامع نوتردام
پروژه ساخت کلیسا در سال ۱۱۶۳ و بعد از این‌که پاپ الکساندر سوم ایده‌ی ساخت یک کلیسای جامع جدید را بنا نهاد، شروع شد. در زمان مرگ اسقف موریس دو سولی در سال ۱۱۹۶، بخش‌های زیادی از کلیسا تکمیل شده بود و سالن اصلی هم در حال اتمام بود. در سال ۱۲۰۰ کار برروی ضلع غربی آغاز شد که شامل پنجره مدور بزرگ و برج‌ها بود. ساخت باقی بخش‌های این بنا حوالی سال ۱۲۵۰ تکمیل شد. همچنین در دهه ۱۲۵۰ بازویی‌های کلیسا توسط معمار‌هایی به نام ژان دوشِل (Jean de Chelles) و پیر دو مونتروی (Pierre de Montreuil)، به سبک جدیدی از معماری گوتیک تغییر شکل یافتند. عناصر باقیمانده‌ی دیگر نیز به مرور طی قرن بعدی کامل شدند.
معماری کلیسای جامع نوتردام
بنای کلیسا ۱۲۸ متر طول و سالن اصلی آن ۱۲ متر عرض دارد. نقشه صلیبی‌شکل، سالن مرتفع، قسمت بازویی و برج از معماری رومانسک قرن ۱۱ وام گرفته‌شده‌اند،، اما طاق‌های نوک‌تیز و سقف شیاردار آن کاملاً گوتیکی هستند. کلیسای نوتردام در واقع اولین کلیسای جامعی بود که در آن از پشت‌بند‌های مایل بیرونی برای حمایت از دیوار‌های بلند استفاده شده بود.
این پشتبندها از اول در معماری بنا در نظر گرفته نشده بودند، بلکه بعد از مشاهده ترک و شکستگی دیوار‌های نازک بالا تحت فشار وزن سقف به آن اضافه شدند. علاوه بر پشتبندها، ستون‌های متعدد دیگری نیز برای این منظور در نظر گرفته شد. یکی از علل شهرت نتردام، مجسمه‌های بیرونی و ناودان‌هایی از موجودات عجیب و غریب بودند که به عنوان ستون‌های حمایتی و لوله‌های خروج آب باران نیز کاربرد داشتند.
سرِ در ورودی استوار و محکم نوتردام با تندیس‌های سنگی بسیار زیادی تزئین شده که تمرکزشان بیشتر در درب مرکزی است که روز قضاوت را به تصویر کشیده‌اند. طراحی قسمت ورودی با نوار‌های افقی به ایجاد تعادل بین برج‌های مرتفع ۶۹ متری کمک زیادی می‌کند. ورودی‌های قسمت بازویی کلیسا با نقش برجسته‌های عالی و بی‌بدیلی تزئین شده‌اند. درب جنوبی تصویری از زندگی استفان مقدس به همراه سایر قدیسین منطقه را به نمایش می‌گذارد، در حالی که در تزئینات درب شمالی، تصاویری از کودکیِ مسیح و قصه‌ای از تئوفیلوس کار شده است.
متاسفانه خبرگزاری «اسپوتنیک» دوشنبه شب به وقت تهران به وقوع آتش سوزی در کلیسای «نوتردام» در مرکز پایتخت فرانسه در بعد از ظهر دوشنبه به وقت محلی اشاره کرد.
