محمدتقی زمانیان رئیس سابق پژوهشکده هواشناسی و عضو سابق کمیته مشترک علمی سازمان هواشناسی جهانی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه محیط زیست خبرگزاری فارس، در پاسخ به این پرسش که آیا اقلیم در ایران در حال تغییر است،گفت: آنچه که در ایران در ماه‌های اخیر تغییر کرده است مربوط به وضع هواست نه اقلیم؛ اقلیم مسئله دیگری است.
وی ادامه داد: وضع هوا برای هر نظام جوی مشخص است و در واقع اقلیم اثر متقابل هواکره ، آب‌کره، یخ‌کره، سنگ‌کره، زیست‌کره، است که یک بوم‌‌نظام را تشکیل داده‌اند و تغییرات اقلیمی به صورت میانگین 30 ساله از طریق فراسنج‌های هواشناختی و بوم‌شناختی خودشان را نشان می‌دهند.
این هواشناس پیشکسوت در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به بارندگی‌های اخیر می‌توان گفت که ما وارد دوره ترسالی شده‌ایم، پاسخ داد: زمانی می‌توانیم از ورود به دوره ترسالی صحبت کنیم که بارندگی‌هایی فراتر از حد نرمال چند سال اتفاق بیفتد. البته می‌توانیم امسال را یک سال ترسالی بنامیم اما برای ورود به دوره ترسالی باید این مقدار بارش به صورت ممتد ادامه پیدا کند.
وی خاطرنشان کرد: مبنای محاسبه سال در هواشناسی متفاوت از سال شمسی بوده و سال زراعی (ابتدای مهر تا شهریور) به عنوان سال هواشناسی در نظر گرفته می‌شود.
زمانیان با بیان اینکه ترسالی در بسیاری از ایستگاه‌های هواشناسی ما رخ نداده است، گفت: این مسأله به این معناست که سطح بارندگی‌ها در تمام مناطق ایران از حد میانگین گذر نکرده است.
رئیس سابق پژوهشکده هواشناسی به تبیین وضعیت آب و هوایی کشور پرداخت و اظهار داشت: میزان کارمای گرمایی که از خورشید به سمت زمین می‌رسد عمدتاً از مناطق حاره‌ای است (یعنی از منفی 23.5 زیر خط استوا تا مثبت 23.5 بالاتر از خط استوا)؛ این کارمای گرمایی اگر قرار بود در همان خط استوا محبوس باشد تنها در چند نقطه محدود کره زمین امکان زندگی وجود داشت اما ساز و کارهایی در جو وجود دارد که این کارمای گرمایی را به عرض‌های مختلف منتقل می‌کنند. گرمای محسوس، گرمای نهان، بارندگی‌های موسمی و طوفان‌های حاره‌ای از این دست ساز و کارها هستند.
این هواشناس ادامه داد: در عرض‌های میانی به طرف قطب شمال هم امواج راسبی(Rossby)، این گرما را منتقل می‌کنند و هوای سرد را به عرض‌های پایین‌تر منتقل می‌کنند این ساز و کارها گرما را به اندازه معین جابه‌جا کرده و اگر در سالی گرما شدت بیشتری بگیرد، این ساز و کارها فعالیت بیشتری خواهند یافت.
زمانیان خاطرنشان کرد: اگر گرما شدت بیشتری بگیرد ساز و کارهای دیگری نیز وارد عمل می‌شوند تا این گرما را کنترل کنند و در واقع میزان کارمای گرما متعادل شود.
وی با تاکید بر اینکه اقلیم یک نظام پایدار است، ابراز داشت: ممکن است ما یک سال گرم و یک سال سرد را تجربه کنیم اما اگر تعداد سال‌های گرم و سرد به طور متوسط در یک دوره درازمدت تغییر کند می‌توانیم این تغییرات را تغییرات اقلیمی بنامیم.
این هواشناس اظهار داشت: به نظر می‌رسد ما در فاز منفی کارمای گرمایی زمین قرار گرفته‌ایم یعنی از میزان کارمای گرمایی زمین که به عرض‌های بالاتر منتقل شده در منطقه ما کمتر بوده است.
وی ادامه داد:اغلب ابرهایی که گرمای نهان‌شان را آزاد کرده‌اند ابرهای باران‌‌زا بوده‌اند و در واقع کمبود کارمای گرمایی را جبران کرده‌اند.
عضو سابق کمیته مشترک علمی هواشناسی جهانی تأکید کرد: اگر در سال‌های آینده هم این اتفاق تکرار شود، ممکن است بارندگی‌های قابل توجهی داشته باشیم. اما جبران کمبود کارمای گرمایی فقط با ساز و کار گرمای نهان اتفاق نمی‌افتد و ممکن است به وسایل دیگری رخ دهد و پیش‌بینی آن در حال حاضر غیرممکن است و هیچ کشوری در دنیا امکان پیش‌بینی این مسأله را ندارد.
زمانیان گفت: باید این نکته را در نظر بگیریم که ساز و کارهای جوی همیشه در حال متعادل کردن شرایط جوی هستند برای مثال در سال 92 ـ 90 ما وضعیت کم‌بارشی را تجربه کردیم اما این وضعیت در سال 97 جبران شد و ما سال پربارشی را تجربه کردیم.
وی در خصوص دوره‌های بازگشت ۱۰۰ ساله این بارش‌ها در کشور نیز گفت: این پیش‌بینی‌ها غیرقابل قبول و غیر علمی است و ما نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که حتی سال آینده هم چنین حجم بارشی خواهیم داشت یا خیر چه برسد به 100 سال آینده.
زمانیان ادامه داد: اطلاعاتی که در فضای مجازی در این باره منتشر می‌شود از طریق علم آمار برآورد شده و این علم نمی‌تواند پدیده‌های هواشناسی را به طور دقیق تحلیل کند.
این استاد هواشناسی احتمال انجام پروژه هارپ را نیز رد کرد و گفت: میزان کارمایی که از خورشید به سمت زمین منتقل می‌شود قابل قیاس با میزان انرژی در اختیار بشریت نیست و حتی نیروی بسیار زیادی لازم است که یک ابر از منطقه‌ای به منطقه دیگر منتقل شود و این دستکاری در کارمای خورشید در واقع غیرممکن است چرا که خورشید برای هر مترمربع زمین 1376 وات انرژی می‌فرستد که این مقدار انرژی در اختیار بشر نیست که بخواهد با آن پروژه هارپ را پیش ببرد.
رئیس سابق پژوهشکده هواشناسی با بیان اینکه تنها 12 درصد امکان بارور کردن ابرها وجود دارد، خاطرنشان کرد: برای بارور کردن ابرها هم هر نوع ابری جوابگوی نیست.
وی افزود: اگر بر روی وضعیت جوی اخیر بارور کردن ابرها صورت می‌گرفت شاید نتیجه معکوس حاصل می‌شد و در واقع با قاطعیت می‌گویم تمامی بارندگی‌های اخیر طبیعی بوده است.
انتهای پیام/