چالش دهه شصتی‌هایمان این است که دارند از سن باروری می‌گذرند. به عنوان مثال دختران متولد ۶۰ در آستانه ۳۸ و ۴۰ سالگی هستند و اگر شرایط مناسب برای ازدواج‌شان ایجاد نشود، از چرخه فرزندآوری خارج می شوند.
دکتر سید حامد برکاتی مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در نشستی خبری ضمن تبریک روز جوان، گفت: ۲۰ درصد از جمعیت کشور را جوانان بین ۱۸ تا ۲۹ سال تشکیل می‌دهند. باید توجه کرد که برنامه‌ریزی برای سلامت این جوانان بیش از سایر گروه‌های سنی نیازمند همکاری همه کشور و سایر دستگاه‌ها است و حوزه جوانان تا نزدیک به ۸۰ درصد بین بخشی است.
وی افزود: باید برای جوانان محیط‌های ایمنی در عرصه اجتماعی ایجاد کنیم. رفتارهایی که منجر به آسیب‌های جسمی و روانی و خشونت می‌شوند، ممکن است در این سن بروز بیشتری داشته باشند. همچنین در حوزه رفتار جنسی پرخطر بیشترین گروه‌های آسیب پذیر، جوانان هستند. در عین حال تحرک فیزیکی ناکافی، مصرف الکل و... بیش از همه سلامت جوانان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
برکاتی با بیان اینکه اداره جوانان در دفتر جمعیت وزارت بهداشت شکل گرفته و رویکردها و بسته‌های جدید در این حوزه از سال ٩٢ اجرایی شده است، افزود: باید توجه کرد که جوانان می‌توانند امید و بالندگی کشور را رقم زنند. اگر جوانان احساس امنیت کنند، این احساس به سایر جامعه نیز منتقل خواهد شد.
افزایش سن امید به زندگی در کشور در دهه آینده
وی ادامه داد: باتوجه به وظیفه ذاتی وزارت بهداشت که سلامت جامعه را به عهده دارد، باید توجه کرد که امید به زندگی در کشور در دهه آینده به نزدیک به ٨٠ سال خواهد رسید. البته به طور حتم مداخلات در حوزه مادران باردار و کودکان در افزایش امید به زندگی کمک کرده است. در عین حال به این نتیجه رسیدیم که برای رسیدن به این میزان از امید زندگی در دهه آینده، مهم‌ترین محل مداخله و بیشترین تاثیرگذاری، توجه و پیشگیری از مرگ جوانان است.
علل مهم مرگ جوانان ایرانی
برکاتی با اشاره به علل مرگ جوانان ایرانی گفت: حوادث ترافیکی در راس علل مرگ جوانان قرار دارد و ٣٠ درصد علل مرگ را تشکیل می‌دهند. خودکشی با ۶.۵ درصد، خشونت ۵.۹ درصد، برخورد با اجسام پرتابی ۵.۶ درصد و در نهایت سکته قلبی و مغزی و سوء مصرف مواد مهم‌ترین علل مرگ جوانان در کشور محسوب می‌شوند.
سند راهبردی پیشگیری از مرگ زودرس جوانان
برکاتی همچنین از تدوین سند راهبردی جوانان برای پیشگیری از مرگ زودرس جوانان خبر داد و گفت: پیشگیری از مرگ زودرس جوانان صورت گرفته است و این سند در کل کشور توسعه پیدا کرده است. بر همین اساس تاکنون ٢٠٠ هزار جوان در دانشگاه و پادگان، حوزه‌های علمیه در زمینه حوادث ترافیکی آموزش دیده‌اند. در عین حال آموزش‌های خودمراقبتی را هم به آنها ارایه می‌دهیم.
برکاتی با بیان اینکه تا قبل از سال ۹۲ برنامه مدونی برای خدمت رسانی به جوانان وجود نداشت، اما بعد از سال ۹۲ و آغاز طرح تحول سلامت، بسته خدمت در همه مراکز خدمات جامع سلامت و پایگاه‌ها و خانه‌های بهداشت طراحی و تدوین شد که در حال حاضر در دو سطح پزشک و غیرپزشک ارائه می‌شود، گفت: در حوزه مواد افیونی، الکل و سیگار نیز آموزش‌هایی در بسته‌های خودمراقبتی جوانان مورد توجه قرار گرفته که به صورت چهره به چهره ارایه می‌شود.
سن ازدواج دختران و پسران ایرانی
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بیان اینکه جوانان نسبت به دهه‌های قبل، دیرتر ازدواج می‌کنند، ادامه داد: سن ازدواج دختران از ۲۱ سال به حدود ۲۴ سال و سن ازدواج پسران از ۲۴ سال به بالای ۲۷ سال رسیده است. همچنین طبق پژوهشی که انجام دادیم و از جوانان پرسیدیم چند فرزند می‌خواهند، متوسط کشوری ۲.۶ فرزند بود؛ این یعنی جوانان تصمیم دارند ۲ فرزند یا بیشتر داشته باشند.
فاصله ازدواج با فرزندآوری چقدر است؟
برکاتی اظهار کرد: فاصله ازدواج با فرزندآوری به طور متوسط نزدیک به پنج سال است. این درحالیست که بهترین سن بارداری بین ۲۰ تا ۳۵ سال است. البته اگر بارداری زیر ۲۰ یا بالای ۳۵ سال اتفاق افتد، بسته‌های مراقبت ویژه وجود دارد.
13 میلیون جوان ایرانی در شرف ازدواج
وی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۱۷ درصد زایمان‌های کشور در سن بالای ۳۵ سال اتفاق می‌افتد، افزود: این عدد در ۱۰ سال قبل حدود هفت درصد بوده است. اکنون حدود ۱۳ میلیون جوان در شرف ازدواج داریم و اگر ۱۰ درصد این جوانان ازدواج کنند، TFR یا ضریب جایگزینی جمعیت کشور افزایش پیدا می‌کند. در حال حاضر این شاخص ۲.۵ است.
دهه شصتی‌ها در حال گذر از سن باروری
برکاتی تاکید کرد: از سال ۹۵ به بعد میزان تولدهایمان در کشور سالانه ۴۰ هزار مورد کمتر شده است. همچنین در سال ۸۹ نزدیک به ۸۹۰ هزار ازدواج داشتیم که این عدد در سال ۹۶ به ۶۸۰ هزار ازدواج و در حال حاضر به ۶۵۰ هزار ازدواج رسیده است. حال چالش دهه شصتی‌هایمان این است که دارند از سن باروری می‌گذرند. به عنوان مثال دختران متولد ۶۰ در آستانه ۳۸ و ۴۰ سالگی هستند و اگر شرایط مناسب برای ازدواج‌شان ایجاد نشود، از چرخه فرزندآوری خارج می شوند. باید توجه کرد که معضل اصلی ازدواج در کشور، مسائل فرهنگی است و امیدواریم این مشکل با کمک رسانه تقلیل پیدا کند. بعد از این موارد، درآمد و مسائل اقتصادی نیز نقش دارند.
آمار و ارقام طلاق و اقدام برای مهارت‌آموزی ازدواج سالم
وی با بیان اینکه مسایل فرهنگی در پدیده طلاق هم نقش دارند، گفت: اگر نسبت ازدواج به طلاق در کشور را در نظر بگیریم زیر ۳ به یک است و این نسبت در تهران ۳ به یک و در شمال تهران ۲ به یک است. بنابراین مسایل فرهنگی در این بین مطرح است. باید توجه کرد که ۵۰ درصد طلاق ها در پنج سال اول بعد از ازدواج و ۱۱ درصدشان در سال اول اتفاق می‌افتد. اقدامی را به صورت بین بخشی درباره مهارت آموزی برای ازدواج سالم آغاز کردیم و به دختران و پسرانی که عمدتا دانشجو یا طلبه هستند، آموزش‌هایی را ارایه می‌کنیم. در عین حال آموزش‌هایی را در زمینه همسرگزینی مناسب و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی ارایه کردیم که طی چهار سال گذشته به دو میلیون جوان این آموزش‌ها ارایه شده است. همچنین درباره رفتارهای مخاطره آمیز مداخلاتی را انجام داده و تا پایان سال ۹۶ حدود ۳۰۰ هزار سفیر سلامت دانشجویی آموزش دادیم که در شبکه‌های بهداشت و مراکز جامع سلامت از ظرفیت آنها استفاده می‌کنیم.
برکاتی در ادامه گفت: یکی دیگر از معضلات جوانان مسائل مربوط به ناباروری است. در آغاز طرح تحول سلامت فقط در چند شهر بزرگ کشور مراکز ناباروری دولتی داشتیم که خدمات این مراکز بسیار گران و دسترسی به آنها محدود بود. با شروع طرح تحول سلامت و ابلاغ سیاست‌های کلان جمعیتی، در حال حاضر ۸۴ مرکز ناباروری در کشور داریم. در گذشته حدود ۱۲ مرکز داشتیم و همه این مراکز اصلاح و استاندارد شدند.
85 درصد حمایت مالی از درمان‌های ناباروری
وی افزود: از زوج‌هایی که در سیکل ارائه خدمت برای درمان ناباروری به مراکز دولتی مراجعه کنند، تا ۸۵ درصد حمایت مالی می‌شود. همچنین بسته خدمت پایه ناباروری و غربالگری آن را نیز در شش استان به صورت آزمایشی ارائه می‌دهیم. باور ما این است که از ۵۰ درصد ناباروری‌ها می‌توان به موقع پیشگیری کرد.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت به چهار علت ناباروری که قابل پیشگیری هستند اشاره و اظهار کرد: اولین عامل سن و ناباروری است. بر اساس بررسی مقطعی که یکبار انجام شد، میزان ناباروری در کشور حدود ۲۰ درصد بود. در عین حال بررسی جامعی را در این زمینه در ۱۲۳ شهرستان آغاز کردیم که تا انتهای امسال بر اساس آن عدد ناباروری و عوامل آن را احصا می‌کنیم.
بهترین سن باروری
برکاتی ادامه داد: باید توجه کرد که بهترین سن باروری ۲۴ تا ۲۵ سالگی است و از ۳۰ سالگی به بعد قدرت باروری کم می شود. موضوع چاقی نیز در زمینه ناباروری موثر است و در این زمینه به جوانان هشدار داده می‌شود که اگر چاق باشند، به خصوص در زنان منجر به ناباروری می‌شود. اختلال تخمدان پلی استیک و یک نوع اختلال زنانه دیگر نیز در این زمینه نقش دارد.
وی درباره غربالگری و ارائه خدمات سلامت به جوانان گفت: خدمات فعال برای گروه‌های جوانان انجام می‌شود. البته برای جوانان نمی‌توان به در منزل مراجعه کرد، زیرا جوانان خیلی در منزل حضور ندارند و در نتیجه استراتژی ما این است که به محل‌های تجمع جوانان مراجعه کنیم.
وی ادامه داد: غربالگری فعال در بسته‌های ارائه شده دانشگاه‌های علوم پزشکی در نظر گرفته شده و این بسته‌ها به وزارت علوم نیز ابلاغ شده است و هر جایی که از وزارت بهداشت درخواست شود، بسته‌های سلامت روان ارائه می‌شود.
نیاز جوانان به نشاط اجتماعی
برکاتی تاکید کرد: امروز جوانان ما به نشاط اجتماعی نیاز دارند و ایجاد این نشاط در دست وزارت بهداشت نیست. اگر جوان نشاط بیشتری داشته باشد، کنش اجتماعی بیشتری نیز خواهد داشت.