به گزارش مشرق، موضوع ظهور، رویداد و خبری نیست که تنها به دوران ما مربوط باشد. آن طور که از روایات مستند و آیات قرآن کریم مشخص می‌شود، این رویداد سرنوشت‌ساز بارها و بارها توسط انبیای الهی علیهم السلام در تمام طول دوران زندگی انسان بر روی کره زمین، به اطلاع مردم رسیده و گویا همه انسان‌ها از آدم تا خاتم از آن خبر داشته و دارند. بنابراین هرچند عده‌ای مغرض، جاهل یا غافل موضوع ظهور را ناشنیده انگارند و نسبت به آن بی‌اهمیت باشند، اما ظهور حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف مانند آمدن بهار پس از خشکی و سرمای زمستان، اتفاق خواهد افتاد و دل مردم مؤمن و خداشناس را به نور ایمان حقیقی و زندگی صالح گرم خواهد کرد.
بیشتر بخوانید:
چگونه محبت‌مان را به امام زمان(عج) بیشتر کنیم؟ +صوت
چه کسانی منتظر ظهور هستند؟
برای بررسی رویدادی که تمام انبیاء و اولیای الهی علیهم السلام از آن به عنوان قیام قائم آل محمد علیهم السلام تعبیر کرده و خبر داده‌اند، با آیت الله حسن ممدوحی، کارشناس دینی و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، گفت‌وگو کرده ایم تا ابعاد این قیام تاریخی و سرنوشت‌ساز مشخص شود.
آن طور که این پژوهشگر دینی عنوان می‌کند، شود تقریباً تمام پیامبران و اولیا علیهم السلام خبر ظهور منجی آخرالزمان را داده بودند و از آن حضرت یاد کرده بودند. حتی تعدادی از آن‌ها شرایط و ویژگی‌های زمان ظهور و رویدادهای پس از ظهور امام زمان علیه السلام را تشریح کرده‌اند. به عنوان مثال حضرت داود علیه السلام از این واقعه مهم و سرنوشت‌ساز خبر داده است. چنانکه در قرآن کریم می‌خوانیم: «وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ؛ در زبور (حضرت داود پیغمبر) بعد از کتب آسمانی سابق نوشتیم که: زمین را بندگان صالح ما به ارث می‌برند.» به ارث بردن زمین توسط بندگان صالح خداوند، همان واقعه‌ای است که پس از ظهور حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف اتفاق می‌افتد. طبق آیه شریفه، در کتاب الهی حضرت داود علیه السلام این نکته ثبت شده و به اطلاع مردم آن دوران رسیده بود.
آیا در قرآن کریم آیه‌ای وجود دارد که نام مبارک امام زمان علیه السلام در آن ذکر شده باشد؟
در قرآن، آیه‌ای که نام امام زمان علیه السلام در آن به طور مشخص آمده باشد، وجود ندارد. اما در چند آیه به حضور ایشان و ماجرای ظهور اشاره شده است. به عنوان مثال خداوند تعالی در سوره هود می‌فرماید: «وَ لَئِنْ أَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إِلی أُمَّهٍ مَعْدُودَهٍ لَیَقُولُنَّ ما یَحْبِسُهُ أَلا یَوْمَ یَأْتِیهِمْ لَیْسَ مَصْرُوفاً عَنْهُمْ وَ حاقَ بِهِمْ ما کانُوا بِهِ یَسْتَهْزِؤُنَ؛ اگر عذاب را تا مدت معینی (ظهور امام زمان) به تأخیر بیندازیم خواهند گفت چه چیز آن را باز داشت (و مانع ظهور امام زمان چیست؟) بدانید روزی که عذاب میآید از آن‌ها برداشته نمی‌شود، بلکه بر آنان فرود آمده و آنچه را استهزاء به آن می‌کردند خواهند دید.» در این آیه به این نکته اشاره شده است که خداوند می‌خواهد گروهی از ظالمان را در زمان ظهور امام زمان علیه السلام مجازات کند. درواقع همان اندازه که ظهور باعث نشاط و شادی مؤمنان می‌شود، موجب عذاب گناهکاران خواهد بود.
حتی در روایتی نوشته شده که حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند که منظور از «أُمَّهٍ مَعْدُودَهٍ» در این آیه، یاران و فرماندهان سپاه امام زمان علیه السلام است که تعداد آن‌ها ۳۱۳ نفر است. به این ترتیب حتی در روایات هم تعداد یاران خاص آن حضرت مشخص شده است.
یارانی به تعداد سپاه اسلام در جنگ بدر
بر چه اساسی یاران امام زمان علیه السلام ۳۱۳ نفر اعلام شده‌اند؟
آن طور که امام صادق علیه السلام فرموده‌اند، تعداد افرادی که در جنگ بدر با لشکر دشمنان اسلام جنگیدند، ۳۱۳ نفر بودند که دارای ایمان حقیقی بودند. طبق همان رویداد، تعداد یاران امام زمان علیه السلام در زمان ظهور ایشان ۳۱۳ نفر است که ایمان در دل آن‌ها ریشه‌دار است و در زمینه دین اسلام به یقین قطعی رسیده‌اند.
ضرورت یادآوری ایام‌الله
روز ظهور در قرآن کریم با چه عنوانی ذکر شده است؟
یکی از مهم‌ترین عنوان‌هایی که برای روز ظهور مطرح شده، ایام‌الله است. همان طور که در قرآن کریم می‌خوانیم که حتی حضرت موسی علیه السلام به مردم زمان خودش، مژده روز ظهور امان زمان علیه السلام را می‌داد تا مردم بدانند زمانی خواهد آمد که زمین پر از عدالت خواهد شد.
خداوند متعال این ماجرا را این طور بیان می‌فرماید که: «لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسی بِآیاتِنا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَکَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ وَ ذَکِّرْهُمْ بِایام‌الله إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ؛ موسی را همراه آیات خود فرستادیم تا قوم خود را از ورطه ظلمانی کفر درآورده به وادی نورانی ایمان رهبری کند، و آن‌ها را به روزهای خداوندی متذکر گرداند که در آن آیاتی است برای هر صبرکننده شکرگزاری.» شیخ صدوق در کتاب خصال نوشته است که اما محمدباقر علیه السلام در تفسیر این آیه فرمودند: «منظور از ایام‌الله سه روز است: روز ظهور قائم آل محمد علیهم السلام، روز رجعت و روز قیامت.» بنابراین ما باید پیوسته به یاد این سه روز مهم و سرنوشت‌ساز باشیم تا زندگی‌مان بر طبق معیارهای خداپسندانه و دیندارانه باشد.
نسل پایدار رسول خدا و امام علی علیهماالسلام
همچنین خداوند در آیه دیگری به باقی ماندن نسل پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله و حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام به عنوان بندگان بر حق خداوند تأکید فرموده است: «یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ؛ میخواهند نور خدا را به دهان‌هایشان خاموش کنند ولی خدا کامل‌کننده نور خویش است، اگرچه کافران را ناخوش آید.» امام موسی کاظم علیه السلام در تفسیر این آیه فرموده‌اند: «منظور از آیه شریفه دوستی اهل بیت و خاندان امام علی علیه السلام است که هرچند دشمنان اسلام بخواهند نور آن‌ها را خاموش کرده و از بین ببرند، اما خدای متعال آن‌ها را تا زمان حضرت حجت علیه السلام و ظهور آن حضرت پایدار خواهد داشت و کسی نمی‌تواند نور این خانواده را از بین ببرد.»
درواقع خداوند متعال که خالق و پروردگار همه عالم هستی است، خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام را پا بر جا نگاه خواهد داشت و ظهور منجی آخرالزمان رویدادی است که بر طبق اراده خداوند انجام می‌گیرد و به پیروزی حق می‌انجامد. خدای تعالی نور خود را با ظهور قائم آل محمد علیهم السلام تکمیل کرده و به بندگان صالح خود عرضه خواهد داشت، حتی اگر کافران و منکران خوش نداشته و از آن اکراه داشته باشند.
چرا این اتفاق به زمان ظهور امام زمان علیه السلام منوط شده است تا وقتی آن حضرت ظهور می‌کند، دین خدا بر کفر مردمغالب شود؟
این اتفاق هم موضوعی است که خدای تعالی آن را رقم زده و بر طبق اراده خداوند است. یکی از دلایل آن شاید سنجش ایمان مردم باشد. خداوند نمی‌خواهد مردم با تحکم و اجبار حق را درک کنند. به هر کسی فرصتی می‌دهد تا خودش راه حق و باطل را سنجیده و به نتیجه برسد. اگر کسی به آیات خدا ایمان داشته باشد، این مسیر برایش ساده‌تر خواهد بود. ولی اگر کسی به قرآن کریم ایمان نداشته و رسالت نبی مکرم اسلام را به یقین درک نکرده باشد، خدا هم او را وادار به تسلیم شدن در برابر توحید و نبوت و معاد نخواهد کرد.
بر همین اساس است که ظهور امام زمان علیه السلام را به عنوان حسن ختام تمام رویدادهای زمینی قرار داده است و می‌فرماید: «هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ؛ خداوند فرستاده خود را با هدایت و دین حق فرستاد تا بر همه دین‌ها غالب شود. هرچند مشرکین نخواهند.» امام علی بن موسی‌الرضا علیه السلام درباره آیه شریفه فرموده‌اند که: این آیه زمانی تأویل خواهد شد که قائم آل محمد علیهم السلام ظهور کند. در آن زمان است که کافران و منکران توحید، از ظهور او ناراضی و ناراحت خواهند بود چون فرصت غفلت یا لجاجتشان به اتمام می‌رسد.
مژده ظهور امام زمان علیه السلام در زبور
اشاره کردید که حضرت موسی علیه السلام مژده ظهور قائم آل محمد علیهم السلام را در دوران خود داده بود. آیا پیامبران دیگر هم به مردم از چنین رویداد مهمی خبر داده بودند؟
بله. آن طور که از روایات مستند و معتبر مشخص می‌شود تقریباً تمام پیامبران و اولیا علیهم السلام خبر ظهور منجی آخرالزمان را داده بودند و از آن حضرت یاد کرده بودند. حتی تعدادی از آن‌ها شرایط و ویژگی‌های زمان ظهور و رویدادهای پس از ظهور امام زمان علیه السلام را تشریح کرده‌اند.
به عنوان مثال حضرت داود علیه السلام از این واقعه مهم و سرنوشت‌ساز خبر داده است. چنانکه در قرآن کریم می‌خوانیم: «وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ؛ در زبور (حضرت داود پیغمبر) بعد از کتب آسمانی سابق نوشتیم که: زمین را بندگان صالح ما به ارث می‌برند.» به ارث بردن زمین توسط بندگان صالح خداوند، همان واقعه‌ای است که پس از ظهور حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف اتفاق می‌افتد. طبق آیه شریفه، در کتاب الهی حضرت داود علیه السلام این نکته ثبت شده و به اطلاع مردم آن دوران رسیده بود.
منتقم خون امام حسین علیه السلام
یکی از صفاتی که به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نسبت داده شده، آن است که آن حضرت را منتقم خون حضرت سیدالشهدا علیه السلام و یاران ایشان دانسته‌اند. چه آیه و روایت مستندی در این باره وجود دارد؟
یکی از مهم‌ترین صفات امام زمان علیه السلام و شاخص‌ترین عملی که آن حضرت مبادرت به آن می‌کنند، انتقام گرفتن از دشمنان اسلام و اهل بیت علیهم السلام و به خصوص انتقام گرفتن از دشمنان و قاتلان امام حسین علیه السلام است. این موضوع بارها در کلام ائمه اطهار علیهم السلام مورد تأکید قرار گرفته است.
اما در این میان، مهم‌ترین سند درست بودن این رویداد، سخن خداوند متعال است که می‌فرماید: «أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللَّهَ عَلی نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ؛ به آنان که ستم دیده‌اند اگر پیکار کنند، اجازه جنگ داده شده و خداوند قدرت بر یاری آن‌ها دارد.» امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه فرموده‌اند که «منظور از آیه شریفه، قائم آل محمد علیهم السلام است که به خونخواهی جد مظلوم ما، امام حسین علیه السلام، قیام خواهد کرد.»
در اینجا یک سؤال اساسی مطرح می‌شود، مبنی بر اینکه با وجودی که سال‌ها از مرگ قاتلان حضرت سیدالشهدا علیه السلام می‌گذرد، امام زمان علیه السلام چگونه از آن‌ها انتقام می‌گیرند؟
برای درک مفهوم منتقم بودن امام زمان علیه السلام باید در ظرفی فراتر از ظرف مکان و زمان بیندیشیم. درست است که قاتلان امام حسین علیه السلام در همان دوران به درک واصل شده و مرده‌اند، اما دقت داشته باشید که نسل آن‌ها و ظلم آن‌ها همچنان برقرار است. هنوز هم ظالمان قصد جان امام زمان علیه السلام را دارند، همان گونه که در سال ۶۱ هجری قصد جان امام زمان خود را کردند.
ماجرای منتقم بودن حضرت حجت ارواحنا له الفداه به جریان تقابل بنی‌هاشم و بنی‌امیه مربوط است که تا زمان انتقام گرفتن ادامه خواهد داشت. آن شخصی که در روایات از او با عنوان «سفیانی» یاد شده، از نسل ابوسفیان و هند جگرخوار است. او همان کسی است که از شام که امروز به نام سوریه می‌شناسیم، شورش می‌کند و وقتی تعداد زیادی از مردم مظلوم را کشت، در برابر سپاه امام زمان علیه السلام قرار می‌گیرد. اما از آن حضرت شکست می‌خورد و هلاک می‌شود. با نابودی سفیانی، به عنوان آخرین بازمانده نسل ابوسفیان، توسط امام زمان علیه السلام انتقام خاندان عصمت و طهارت از خاندان ابوسفیان گرفته می‌شود.