گروه زنان و جوانان خبرگزاری فارس؛ زهره حسنی سعدی _کارشناس علوم سیاسی: ازدواج یک مساله فرهنگی مهم محسوب میشود. این مقوله متناسب با فرهنگ هر منطقه به صورت متفاوتی انجام می‌پذیرد. از آنجا که ازدواج، اساس خانواده ایرانی را تشکیل می‌دهد، اگر افراد در خانواده‌ای سالم، تحت تربیت والدین رشد کنند؛ بعد از احساس نیاز با تعهد کامل، مسوولیت‌های ازدواج را می‌پذیرند.
از طرف دیگر ازدواج با برطرف کردن نیازهای اساسی جوانان، مانع وقوع بسیاری از مفاسد اجتماعی میشود. در نتیجه سیاست‌گذاری در این حوزه بسیار مهم و حساس است. همچنین، همان‌طور که گفته‌شد ازدواج با فرهنگ جوامع رابطه مستقیمی دارد. بنابراین باید در سیاست‌گذاری به این مسئله توجه کرد.
اصالت تمایزهای فرهنگی در ایران
در حوزه مسائل اجتماعی ایران، یک فرهنگ بسیط متمرکز وجود ندارد. به این دلیل که ایران اساساً از قومیت‌ها و خرده فرهنگ‌های متفاوتی تشکیل شده‌است. اقوامی نظیر ترک، کرد، لر، عرب، بلوچ و ترکمن با وجود تمایزهای فرهنگی از دیرباز به‌صورت مسالمت آمیز در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند.
به دلیل این تفاوت‌های فرهنگی، سیاست‌گذاران نباید در تعارض با عرف و ارزش‌های فرهنگی این اقوام، محدودیت قانونی ایجاد کنند. در زمینه ازدواج نیز، سبک زندگی و الگوی رفتاری متفاوتی در بین قومیت‌های ایرانی با خرده فرهنگ‌های حاضر در مناطق مرکزی ایران وجود دارد. یکی از این تمایزها، مساله سن ازدواج است.
در حالی که در برخی مناطق مانند تهران، سن ازدواج افزایش یافته و در اثر سبک زندگی متفاوت، افراد دیرتر از دیگران ازدواج می‌کنند، در بعضی مناطق جغرافیایی بر اساس الگوی رفتاری متمایز، افراد به تناسب سبک زندگی خود، زودتر آماده ازدواج می‌شوند. بنابراین ازدواج دختران و پسران زیر ۱۸ سال در خرده فرهنگ‌ها امری معمول و جا افتاده است.
از همین‌رو چرخ بی‌توجهی قانون‌گذاری بر فرهنگ بلوچ به عنوان یکی از اقوام ایرانی که در موضوع سن ازدواج، الگوی رفتاری متفاوتی نسبت به پایتخت‌نشینان دارند و بر پایه اعتقاد به اصول فقهی مذهب حنفی می‌تواند آسیب‌زا باشد.
بر اساس داده‌های آماری سازمان ثبت احوال در سال ۱۳۹۶، بلوچ‌ها با ۶.۵۶ درصدِ ازدواج دختران زیر ۱۵ ساله در قیاس با ۱.۷۵ درصد ازدواج دختران زیر ۱۵ ساله تهرانی، روش کاملاً متمایزی را برگزیده‌اند و ریشه این امر به ویژگی فرهنگی و نوع تربیت والدین در خانواده‌های این استان برمی‌گردد.
بنابراین می‌توان گفت که ازدواج در سنین پایین در مناطقی از کشور به دلیل مختصات فرهنگی آن مکان‌های جغرافیایی، موضوعی پذیرفتنی است.
در موضوع سن ازدواج، نباید سیاست‌گذار با سطحی‌نگری، این خرده فرهنگ‌ها را نادیده بگیرد. با وجود این، اخیراً لایحه‌ای مبنی محدودیت سن ازدواج دختران زیر ۱۶ سال از سوی معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری به هئیت وزیران ارسال شده‌است. که منجر به بی‌هویتی صدها انسان خواهد شد.
این در حالی است که به نظر می‌رسد در صورت قانونی شدن محدودیت سن ازدواج، خانواده‌های بلوچ، دو راه بیشتر برای انتخاب ندارد:
۱- مطابق بر الگوی رفتاری بلوچ‌ها، دختران با نادیده گرفتن محدودیت قانونی ازدواج کنند؛ اما تاکیدی بر ثبت ازدواجشان نداشته باشند که این موضوع، زمینه‌ساز ازدواج‌های غیر رسمی و تولد فرزندان بی‌شناسنامه میشود.
۲- بر مبنای محدودیت سن ازدواج، دختران بلوچ تا ۱۶سالگی، ازدواج نکرده، اما به دلیل بلوغ زودرس پس از احساس نیاز، مسیرِ انحرافی خارج از چهارچوب ازدواج را انتخاب کنند که در این صورت، دختران بلوچ قربانی خشونت‌های ناشی از تعصبات مذهبی خواهند شد.
در صورت انتخاب اولی، حاکمیت با خیل فرزندان بی‌شناسنامه روبه‌رو خواهد شد که این افراد به دلیل احساس تحقیر و نداشتن هویت ملی، مستعد اقدامات خرابکارانه و جدایی‌طلبی در سال‌های آتی خواهند بود. همچنین به علت نادیده‌گرفتن فقه حنفی در موضوع سن ازدواج، احتمال دخالت بازیگران منطقه‌ای نظیر عربستان سعودی برای تحریک احساسات عمومی قوم بلوچ، دور از ذهن نیست.
بنابراین به علت مطالب مطرح شده برای جلوگیری از ازدواج‌های با اختلاف سنی نامتعارف که غیرمنطقی و آسیب‌زا هستند؛ ممنوعیت به مصلحت حاکمیت نیست، بلکه باید از طریق فرهنگ‌سازی در جغرافیای خرده فرهنگ‌ها اقدام کرد. همچنین می‌توان از طریق گسترش شروط دادگاه صالح مانع از وقوع این ازدواج‌ها شد.
انتهای پیام/